Hầu hết các cuộc đình công xảy ra đều bắt nguồn từ những bức xúc có thật của người lao động về một chính sách mà theo họ là chưa hợp lý, chưa phù hợp với thực tế hay ít ra là chưa công bằng trong nội bộ doanh nghiệp. Khi tiếng nói chung không được tìm thấy, đình công trở thành một trong những biện pháp chủ yếu mà người lao động được quyền sử dụng để bảo vệ các lợi ích hợp pháp của mình.
Tuy nhiên, không phải mọi cuộc đình công đều được coi là hợp pháp. Vậy đình công là gì, khi nào thì được pháp luật công nhận và bảo vệ? Luật sư sẽ giúp bạn tìm hiểu chi tiết về những quy định của pháp luật về đình công qua bài viết dưới đây.
Quy định về đình công theo Bộ luật Lao động 2019
Theo quy định tại Điều 198 Bộ luật Lao động 2019, đình công là sự ngừng việc tạm thời, tự nguyện và có tổ chức của người lao động nhằm đạt được yêu cầu trong quá trình giải quyết tranh chấp lao động và do tổ chức đại diện người lao động có quyền thương lượng tập thể là một bên tranh chấp lao động tập thể tổ chức và lãnh đạo.
Pháp luật Việt Nam chỉ thừa nhận đình công là một phương thức giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích, được tiến hành khi việc giải quyết tranh chấp lao động tập thể về lợi ích thông qua các thiết chế luật định không thành công. Nhưng không phải ai cũng có quyền tiến hành đình công, chỉ có những tổ chức đại diện người lao động là một bên tranh chấp lao động tập thể về lợi ích mới được tổ chức, lãnh đạo đình công.
1. Trường hợp người lao động có quyền đình công
Theo quy đinh tại Điều 199 Bộ luật Lao động 2019, tổ chức đại diện người lao động là bên tranh chấp lao động tập thể về lợi ích có quyền tiến hành thủ tục để đình công trong trường hợp sau đây:
- Hòa giải không thành hoặc hết thời hạn hòa giải mà hòa giải viên lao động không tiến hành hòa giải;
- Ban trọng tài lao động không được thành lập hoặc thành lập nhưng không ra quyết định giải quyết tranh chấp hoặc người sử dụng lao động là bên tranh chấp không thực hiện quyết định giải quyết tranh chấp của Ban trọng tài lao động.
2. Trình tự, thủ tục đình công
Theo quy định tại Điều 200, Điều 201 và Điều 202 Bộ luật Lao động 2019 thì trình tự, thủ tục đình công được thực hiện như sau:
Bước 1: Lấy ý kiến về đình công
Trước khi tiến hành đình công, tổ chức đại diện người lao động có quyền tổ chức và lãnh đạo đình công có trách nhiệm lấy ý kiến của toàn thể người lao động hoặc thành viên ban lãnh đạo của các tổ chức đại diện người lao động tham gia thương lượng.
Nội dung lấy ý kiến bao gồm:
- Đồng ý hay không đồng ý đình công;
- Phương án của tổ chức đại diện người lao động về nội dung: (i) Thời điểm bắt đầu đình công, địa điểm đình công; (ii) Phạm vi tiến hành đình công; (iii) Yêu cầu của người lao động;
- Việc lấy ý kiến được thực hiện trực tiếp bằng hình thức lấy phiếu hoặc chữ ký hoặc hình thức khác.
Thời gian, địa điểm và cách thức tiến hành lấy ý kiến về đình công do tổ chức đại diện người lao động quyết định và phải thông báo cho người sử dụng lao động biết trước ít nhất 01 ngày.
Việc lấy ý kiến không được làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh bình thường của người sử dụng lao động. Người sử dụng lao động không được gây khó khăn, cản trở hoặc can thiệp vào quá trình tổ chức đại diện người lao động tiến hành lấy ý kiến về đình công.
Bước 2: Ra quyết định đình công và thông báo đình công
Khi có trên 50% số người được lấy ý kiến đồng ý với nội dung lấy ý kiến đình công thì tổ chức đại diện người lao động ra quyết định đình công bằng văn bản.
- Quyết định đình công phải có các nội dung sau đây:
- Kết quả lấy ý kiến đình công;
- Thời điểm bắt đầu đình công, địa điểm đình công;
- Phạm vi tiến hành đình công;
- Yêu cầu của người lao động;
- Họ tên, địa chỉ liên hệ của người đại diện cho tổ chức đại diện người lao động tổ chức và lãnh đạo đình công.
Ít nhất là 05 ngày làm việc trước ngày bắt đầu đình công, tổ chức đại diện người lao động tổ chức và lãnh đạo đình công phải gửi văn bản về việc quyết định đình công cho người sử dụng lao động, UBND cấp xã và cơ quan chuyên môn về lao động thuộc UBND cấp tỉnh.
Đến thời điểm bắt đầu đình công, nếu người sử dụng lao động vẫn không chấp nhận giải quyết yêu cầu của người lao động thì tổ chức đại diện người lao động tổ chức và lãnh đạo đình công.
Bước 3: Tiến hành đình công
Quyền của các bên trước và trong quá trình đình công được quy định theo Điều 203 Bộ luật Lao động 2019 như sau:
Tiếp tục thỏa thuận để giải quyết nội dung tranh chấp lao động tập thể hoặc cùng đề nghị hòa giải viên lao động, Hội đồng trọng tài lao động tiến hành hòa giải, giải quyết tranh chấp lao động.
Tổ chức đại diện người lao động có quyền tổ chức và lãnh đạo đình công theo quy định của Bộ luật này có quyền sau đây:
- Rút quyết định đình công nếu chưa đình công hoặc chấm dứt đình công nếu đang đình công;
- Yêu cầu Tòa án tuyên bố cuộc đình công là hợp pháp.
Người sử dụng lao động có quyền sau đây:
- Chấp nhận toàn bộ hoặc một phần yêu cầu và thông báo bằng văn bản cho tổ chức đại diện người lao động đang tổ chức và lãnh đạo đình công;
- Đóng cửa tạm thời nơi làm việc trong thời gian đình công do không đủ điều kiện để duy trì hoạt động bình thường hoặc để bảo vệ tài sản;
- Yêu cầu Tòa án tuyên bố cuộc đình công là bất hợp pháp.
3. Những trường hợp đình công bất hợp pháp
Theo quy định tại Điều 204 Bộ luật Lao động 2019, một cuộc đình công sẽ bị coi là bất hợp pháp nếu vi phạm một trong các điều kiện sau:
- Không thuộc trường hợp được đình công quy định tại Điều 199 của Bộ luật Lao động 2019.
- Không do tổ chức đại diện người lao động có quyền tổ chức và lãnh đạo đình công.
- Vi phạm các quy định về trình tự, thủ tục tiến hành đình công theo quy định của Bộ luật Lao động 2019.
- Diễn ra khi tranh chấp lao động tập thể đang được cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết.
- theo quy định của Bộ luật Lao động 2019.
- Diễn ra trong các lĩnh vực, ngành nghề mà pháp luật cấm đình công theo Điều 209 của Bộ luật Lao động 2019.
- Không chấp hành quyết định hoãn hoặc ngừng đình công của cơ quan có thẩm quyền theo Điều 210 của Bộ luật Lao động 2019.
Đình công là một trong các hình thức để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động khi có sự xâm phạm về mặt lợi ích như tiền lương, thời giờ làm việc, và các khoản hỗ trợ, điều kiện làm việc không đảm bảo. Tuy nhiên, điều kiện để đình công hợp pháp phải được diễn ra một cách có tổ chức và do Ban chấp hành công đoàn lãnh đạo, thực hiện theo trình tự, thủ tục nhất định , phải được tiến hành hòa giải trước,…
Về mặt bản chất, thì đình công là một biện pháp hữu hiệu tuy nhiên nếu lợi dụng đình công để thực hiện mục đích không chính đáng hoặc không tuân theo quy định của pháp luật thì đình công có thể đem lại hệ lụy cho chính những người tham gia đình công và những người có quyền và lợi ích liên quan.
4. Hậu quả của đình công trái pháp luật
Thứ nhất, khi đã có quyết định của Toà án về cuộc đình công là bất hợp pháp mà người lao động không ngừng đình công, không trở lại làm việc, thì tuỳ theo mức độ vi phạm có thể bị xử lý kỷ luật lao động theo quy định của pháp luật về lao động.
Trong trường hợp cuộc đình công là bất hợp pháp mà gây thiệt hại cho người sử dụng lao động thì tổ chức công đoàn Người sử dụng lao động xác định giá trị thiệt hại do cuộc đình công bất hợp pháp gây ra bao gồm:
- Thiệt hại về máy móc, thiết bị, nguyên, nhiên vật liệu, bán thành phẩm, thành phẩm hư hỏng sau khi trừ đi giá trị thu hồi do thanh lý, tái chế (nếu có);
- Chi phí khắc phục hậu quả do đình công bất hợp pháp gây ra gồm: Vận hành máy móc thiết bị theo yêu cầu công nghệ; sửa chữa, thay thế máy móc, thiết bị bị hư hỏng; tái chế nguyên nhiên vật liệu, bán thành phẩm, thành phẩm bị hư hỏng; bảo quản nguyên, nhiên vật liệu, bán thành phẩm, thành phẩm trong thời gian diễn ra đình công; vệ sinh môi trường; bồi thường khách hàng hoặc phạt vi phạm hợp đồng do đình công xảy ra. Lãnh đạo đình công phải bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.
Thứ hai, đối với người lợi dụng đình công gây mất trật tự công cộng, làm tổn hại máy, thiết bị, tài sản của người sử dụng lao động; người có hành vi cản trở thực hiện quyền đình công, kích động, lôi kéo, ép buộc người lao động đình công; người có hành vi trù dập, trả thù người tham gia đình công, người lãnh đạo cuộc đình công thì tuỳ theo mức độ vi phạm, có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
Mức độ xử phạt vi phạm hành chính căn cứ vào Nghị định 12/2022/NĐ- CP.
Việc đình công là một trong những quyền cơ bản của người lao động, tuy nhiên để được pháp luật công nhận và bảo vệ, người lao động cần hiểu rõ đình công là gì. Ngược lại, đình công sai quy định có thể khiến người lao động gặp rủi ro pháp lý.
Nếu bạn hoặc doanh nghiệp đang gặp vướng mắc liên quan hoặc cần tư vấn pháp lý chuyên sâu, hãy liên hệ Công ty Luật TNHH KHD – 0965679698 để được tư vấn tận tình. Hãy để chúng tôi trở thành người đồng hành tin cậy của bạn trên hành trình bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp./.
