Thực tế cho thấy, sau khi ly hôn, không ít người lẩn tránh trách nhiệm, không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con cái. Điều này không chỉ gây khó khăn về mặt kinh tế mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của trẻ.
Nghĩa vụ cấp dưỡng sau ly hôn
Cấp dưỡng là việc một người có nghĩa vụ đóng góp tiền hoặc tài sản khác để đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người không sống chung với mình mà có quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng.
Khoản 24 Điều 3 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định những đối tượng sau có thể phát sinh nghĩa vụ cấp dưỡng:
- Cha, mẹ với con: Người không trực tiếp nuôi con chưa thành niên, hoặc con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình, có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con. Ngay cả khi bị hạn chế quyền với con, cha mẹ vẫn phải thực hiện nghĩa vụ này căn cứ theo Khoản 2 Điều 82 và Khoản 3 Điều 87 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.
- Vợ, chồng với nhau: Sau ly hôn, nếu một bên gặp khó khăn, túng quẫn và có yêu cầu chính đáng, bên còn lại có nghĩa vụ cấp dưỡng theo quy định tại Điều 115 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.
Nguyên tắc xác định mức cấp dưỡng
Các bên có thể tự thỏa thuận về mức cấp dưỡng dựa trên thu nhập, khả năng thực tế và nhu cầu thiết yếu của con.
Khi xảy ra tranh chấp về nghĩa vụ cấp dưỡng, Tòa án sẽ xem xét dựa trên các nguyên tắc cơ bản để đưa ra phán quyết công bằng, cụ thể như sau:
- Nhu cầu thiết yếu của con: Tòa án sẽ xem xét độ tuổi, tình trạng sức khỏe, học vấn và các chi phí sinh hoạt, học tập, y tế thực tế của con.
- Khả năng tài chính của người cấp dưỡng: Mức cấp dưỡng sẽ dựa trên thu nhập, tài sản và các khoản chi phí cần thiết của người có nghĩa vụ cấp dưỡng.
- Sự đóng góp của mỗi bên: Kể cả công sức đóng góp gián tiếp của bên trực tiếp nuôi con (ví dụ: thời gian chăm sóc, công sức nội trợ) cũng có thể được xem xét.
Phương thức cấp dưỡng
Các bên có thể thỏa thuận thực hiện hàng tháng, quý, nửa năm, hàng năm hoặc một lần.
Tranh chấp về nghĩa vụ cấp dưỡng sau ly hôn
Mặc dù việc ly hôn đã được giải quyết bằng bản án hoặc quyết định của Tòa án, nhưng tranh chấp về nghĩa vụ cấp dưỡng nuôi con vẫn thường xuyên phát sinh, các nguyên nhân phổ biến như sau:
- Chưa thống nhất hoặc trì hoãn việc xác định mức cấp dưỡng
Nhiều trường hợp, cha mẹ không đạt được thỏa thuận rõ ràng về mức cấp dưỡng. Một số người cố tình né tránh việc kê khai thu nhập, khiến nghĩa vụ cấp dưỡng không được giải quyết dứt điểm.
- Thay đổi tài chính sau ly hôn
Sau khi ly hôn, thu nhập của người cấp dưỡng hoặc nhu cầu thiết yếu của con có thể thay đổi đáng kể so với thời điểm ban đầu. Tuy nhiên, nếu hai bên không thống nhất được việc điều chỉnh mức cấp dưỡng thì dễ dẫn đến tranh chấp.
- Thỏa thuận cấp dưỡng không rõ ràng hoặc không có giá trị pháp lý
Một số cha mẹ chỉ thỏa thuận miệng hoặc lập văn bản nhưng không công chứng, chứng thực. Điều này khiến việc thực hiện gặp khó khăn, dẫn đến tranh chấp về hiệu lực pháp lý hoặc nội dung cụ thể của thỏa thuận.
- Né tránh hoặc không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng
Có trường hợp người có nghĩa vụ cấp dưỡng cố tình che giấu thu nhập, chuyển dịch tài sản hoặc không thực hiện đúng cam kết theo quyết định của Tòa án. Điều này gây khó khăn cho người trực tiếp nuôi con và ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của trẻ.
Như vậy, tranh chấp về nghĩa vụ cấp dưỡng nuôi con sau ly hôn xuất phát chủ yếu từ thiếu minh bạch, không thiện chí hoặc thay đổi khách quan về tài chính và nhu cầu của con. Để hạn chế tranh chấp, cha mẹ nên lập thỏa thuận cấp dưỡng rõ ràng, có giá trị pháp lý và tuân thủ nghiêm túc quyết định của Tòa án.
Yêu cầu cấp dưỡng
Trong tranh chấp nghĩa vụ cấp dưỡng, nguyên tắc “ai cho rằng mình có quyền thì phải chứng minh” được áp dụng. Vậy, bạn cần chuẩn bị những bằng chứng nào để bảo vệ quyền lợi của mình và con?
- Chứng cứ về thu nhập và khả năng kinh tế của người cấp dưỡng: Sao kê tài khoản ngân hàng, bảng lương, hợp đồng lao động,…
- Chứng cứ về nhu cầu thiết yếu của con: Hóa đơn học phí, viện phí, chi phí sinh hoạt hàng tháng, giấy xác nhận chi phí đặc biệt (nếu con có bệnh tật hoặc nhu cầu đặc biệt).
- Chứng cứ về tình trạng sức khỏe, nghề nghiệp của người được cấp dưỡng (nếu yêu cầu tăng hoặc giảm mức cấp dưỡng): Chứng nhận bệnh tật, mất khả năng lao động, hoặc các chứng từ chứng minh thu nhập, tài sản của bên trực tiếp nuôi con (nếu có yêu cầu từ phía người cấp dưỡng).
- Văn bản thỏa thuận cấp dưỡng đã được công chứng/chứng thực (nếu có).
Khi một bên không thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng
Khi một người không tự nguyện thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng theo bản án hoặc quyết định của Tòa án, bên được cấp dưỡng có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự tổ chức cưỡng chế thi hành. Cơ quan thi hành án có thể sẽ áp dụng những biện pháp sau đây:
- Khấu trừ tiền trong tài khoản ngân hàng: Cơ quan thi hành án có thể yêu cầu ngân hàng trích tiền từ tài khoản của người có nghĩa vụ.
- Trừ vào thu nhập hàng tháng: Khấu trừ một phần lương, lương hưu, hoặc các nguồn thu nhập hợp pháp khác của người có nghĩa vụ.
- Xử lý tài sản: Kê biên, phong tỏa, và bán đấu giá tài sản của người có nghĩa vụ để thu tiền cấp dưỡng.
Cuộc sống sau ly hôn vốn đã đầy thử thách, nhưng việc đảm bảo quyền lợi và tương lai cho con cái là trách nhiệm không thể chối bỏ của cả hai người. Nếu bạn cần tư vấn, hãy liên hệ Công ty Luật TNHH KHD – 0965679698 để được đồng hành và hỗ trợ./.
