Khi một người bị khởi tố và bắt tạm giam, điều đầu tiên mà người thân thường nghĩ đến là: “Liệu có cách nào xin tại ngoại cho họ được không?” Câu trả lời là CÓ, nếu đáp ứng các điều kiện pháp luật quy định. Trong bài viết này, Luật sư sẽ làm rõ vai trò trong việc đề nghị xin tại ngoại và những điều gia đình cần chuẩn bị để tăng khả năng được chấp thuận.
Tại ngoại là gì? Có mấy hình thức?
“Tại ngoại” không phải là một thuật ngữ pháp lý chính thức, mà là cách gọi phổ biến của người dân về các biện pháp ngăn chặn thay thế cho việc bị tạm giam theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự, gồm:
- Bảo lĩnh
Điều 121 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định bảo lĩnh là biện pháp ngăn chặn thay thế tạm giam. Căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi và nhân thân của bị can, bị cáo, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án có thể quyết định cho họ được bảo lĩnh.
- Đặt tiền để đảm bảo
Điều 122 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về biện pháp đặt tiền đảm bảo là biện pháp ngăn chặn thay thế tạm giam. Căn cứ tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi, nhân thân và tình trạng tài sản của bị can, bị cáo, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án có thể quyết định cho họ hoặc người thân thích của họ đặt tiền để bảo đảm.
- Cấm đi khỏi nơi cư trú
Điều 123 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định cấm đi khỏi nơi cư trú là biện pháp ngăn chặn có thể áp dụng đối với bị can, bị cáo có nơi cư trú, lý lịch rõ ràng nhằm bảo đảm sự có mặt của họ theo giấy triệu tập của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án.
Do đó, có thể coi bão lĩnh và đặt tiền đảm bảo, cấm đi khỏi nơi cư trú là các hình thức để được tại ngoại. Những biện pháp này giúp người bị can không bị tạm giam, nhưng vẫn bị kiểm soát nhất định, và có thể tiếp tục tham gia điều tra, xét xử mà không ảnh hưởng đến quyền lợi pháp lý.
Luật sư có thể làm gì để hỗ trợ xin tại ngoại cho thân chủ?
Luật sư hình sự đóng vai trò cốt lõi trong việc:
- Tư vấn điều kiện xin tại ngoại
- Có nơi cư trú rõ ràng.
- Nhân thân tốt, phạm tội lần đầu.
- Có người thân bảo lãnh.
- Không thuộc tội nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng (trừ trường hợp ngoại lệ).
- Soạn đơn đề nghị thay đổi biện pháp ngăn chặn
- Phân tích rõ lý do chính đáng.
- Nêu các tình tiết giảm nhẹ (sức khỏe, chăm sóc người phụ thuộc…).
- Gửi văn bản đến cơ quan tố tụng
- Gửi đơn và hồ sơ đề nghị tại ngoại đến Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát.
- Theo dõi tiến độ, khiếu nại nếu đơn bị từ chối không rõ lý do.
- Hỗ trợ gia đình chuẩn bị hồ sơ liên quan
- Giấy xác nhận cư trú.
- Hồ sơ bảo lĩnh, giấy tờ chứng minh thu nhập, nhân thân.
Xin tại ngoại không đồng nghĩa với không phạm tội
Nhiều người lầm tưởng: “Được tại ngoại là không phạm tội”. Đây là hiểu nhầm nguy hiểm. Tại ngoại chỉ là biện pháp tố tụng, không phải kết luận về tội danh. Người được tại ngoại vẫn sẽ tiếp tục bị điều tra, xét xử. Tuy nhiên:
- Có thể chuẩn bị phương án bào chữa tốt hơn ngoài trại giam.
- Tránh ảnh hưởng tâm lý, sức khỏe do bị giam giữ kéo dài.
- Hạn chế nguy cơ bức cung, nhục hình trong trại tạm giam.
Không có luật sư có xin được tại ngoại?
Có thể. Tuy nhiên thực tế cho thấy:
- Nhiều hồ sơ xin tại ngoại bị từ chối do thiếu căn cứ pháp lý rõ ràng.
- Đơn viết sơ sài, thiếu dẫn chứng, không nêu bật được tình tiết giảm nhẹ.
- Gia đình không biết gửi đơn đến đâu, gửi khi nào, làm theo mẫu gì.
Chỉ khi có luật sư chuyên hình sự, hiểu rõ quy định tố tụng và có kinh nghiệm, cơ hội xin tại ngoại mới trở nên khả thi. Người thân đang bị tạm giam? Đừng chần chừ – Hãy hỏi luật sư ngay về khả năng xin tại ngoại./.
