Giao dịch dân sự là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.
Khi nền sản xuất phát triển, đa dạng hóa hình thức sở hữu và thành phần kinh tế, thì quan hệ tài sản trong xã hội cũng phát triển theo về quy mô và giá trị tài sản. Giao dịch dân sự là phương tiện pháp lý để các chủ thể trong xã hội thiết lập các quan hệ về tài sản và nhân thân.
Điều 116 BLDS năm 2015 quy định về giao dịch dân sự là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. Căn cứ vào quy định này và theo logic thì mọi hợp đồng đều là giao dịch dân sự, nhưng không phải mọi giao dịch là hợp đồng.
Bởi vì nếu giao dịch của hai bên là hợp đồng, còn hành vi pháp lý đơn phương thể hiện ý chí của một chủ thể, do vậy hành vi pháp lý đơn phương không là hợp đồng như cá nhân thể hiện ý chí trong việc lập di chúc để lại tài sản cho người thừa kế được chỉ định theo ý chí của mình.
Không phải mọi hành vi pháp lý đơn phương được tiến hành là giao dịch dân sự. Hành vi pháp lý đơn phương là giao dịch dân sự khi hành vi được tiến hành nhằm làm phát sinh một quyền hay nghĩa vụ dân sự của chủ thể được xác định.
Còn hành vi pháp lý đơn phương được tiến hành không nhằm làm phát sinh quyền, nghĩa vụ dân sự ở chủ thể được xác định thì hành vi đơn phương này không phải là giao dịch dân sự. Ví dụ: Chủ sở hữu từ bỏ quyền sở hữu đối với tài sản…
Cần phải phân biệt hành vi từ bỏ quyền sở hữu đối với tài sản của chủ sở hữu với các hành vi pháp lý đơn phương khác là giao dịch. Hành vi pháp lý đơn phương, chủ quyền sở hữu của mình đối với tài sản là một hành vì P hưu thực hiện quyền định đoạt đối với tài sản thuộc quyền mình.
Quan hệ về quyền sở hữu tài sản là một loại quan hệ pháp luật dân sự tuyệt đối, quan hệ vật quyền. Chủ sở hữu có quyền định đoạt tài sản theo ý chí của mình, nhưng sự định đoạt trong trường hợp từ bỏ quyền sở hữu, là căn cứ chấm dứt quyền dân sự, nhưng hậu quả pháp lý của hành vi đơn phương này không nhằm làm phát sinh quyền hay nghĩa vụ ở chủ thể được xác định, do vậy hành vi của chủ sở hữu tài sản từ bỏ quyền sở hữu của mình đối với tài sản chỉ là hành vi pháp lý đơn phương, không thỏa mãn điều kiện là giao dịch dân sự. Điều kiện tiên quyết là chủ thể phía bên kia của giao dịch lại không xác định được.
Điều 116 BLDS năm 2015 như một quy phạm định nghĩa về giao dịch dân sự. Quy định này nhằm xác định căn cứ xác lập giao dịch, bản chất và căn cứ làm thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự của các chủ thể trong quan hệ./.
