Con nuôi không đăng ký có được hưởng thừa kế của cha mẹ nuôi?

Theo quy định tại Điều 2 Luật Nuôi con nuôi 2010, việc nuôi con nuôi nhằm xác lập quan hệ cha, mẹ và con lâu dài, bền vững, vì lợi ích tốt nhất của người được nhận làm con nuôi, bảo đảm cho con nuôi được nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trong môi trường gia đình.

Khoản 2 và khoản 3 Luật Nuôi con nuôi 2010 giải thích về cha mẹ nuôi và con nuôi như sau:

Điều 3. Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, những từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

1. Nuôi con nuôi là việc xác lập quan hệ cha, mẹ và con giữa người nhận con nuôi và người được nhận làm con nuôi.

2. Cha mẹ nuôi là người nhận con nuôi sau khi việc nuôi con nuôi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền đăng ký.

3. Con nuôi là người được nhận làm con nuôi sau khi việc nuôi con nuôi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền đăng ký.

Theo đó, con nuôi được nhà nước công nhận khi người nhận nuôi phải tuân theo những trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật, có đủ điều kiện để được nhận làm con nuôi hay người nhận nuôi phải đăng ký việc nhận nuôi con nuôi tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Điều 24. Hệ quả của việc nuôi con nuôi

1. Kể từ ngày giao nhận con nuôi, giữa cha mẹ nuôi và con nuôi có đầy đủ các quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con; giữa con nuôi và các thành viên khác của gia đình cha mẹ nuôi cũng có các quyền, nghĩa vụ đối với nhau theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, pháp luật dân sự và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

Theo quy định tại Điều 24 Luật Nuôi con nuôi 2010, nếu cha mẹ đã đăng ký con nuôi hợp pháp, gia đình và người con nuôi này phát sinh đầy đủ các quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con thì trường hợp cha mẹ chết không lập di chúc, di sản sẽ được chia theo pháp luật (Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015).

Căn cứ theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 khi di sản được chia, những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau:

Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Bên cạnh đó, Điều 653 Bộ luật dân sự 2015 quy định về quan hệ thừa kế giữa con nuôi và cha nuôi, mẹ nuôi và cha đẻ, mẹ đẻ như sau:

Điều 653. Quan hệ thừa kế giữa con nuôi và cha nuôi, mẹ nuôi và cha đẻ, mẹ đẻ

Con nuôi và cha nuôi, mẹ nuôi được thừa kế di sản của nhau và còn được thừa kế di sản theo quy định tại Điều 651 và Điều 652 của Bộ luật này.

Theo các quy định trên, con nuôi hợp pháp có quyền hưởng thừa kế của cha mẹ nuôi theo quy định của pháp luật. Đồng thời, con nuôi là hàng thừa kế thứ nhất nên sẽ được thừa kế như nhau với những người cùng hàng thừa kế với mình nếu người chết không lập di chúc.

2. Con nuôi không đăng ký có được hưởng thừa kế của cha mẹ nuôi?

Con nuôi sẽ được nhận thừa kế tài sản của cha mẹ nuôi khi việc nhận nuôi con nuôi được thực hiện theo quy định của pháp luật, tức là phải đăng ký với cơ quan có thẩm quyền.

Như vậy, mối quan hệ cha mẹ nuôi – con nuôi được xác lập sau khi đăng ký tại cơ quan có thẩm quyền.

Tuy nhiên, đây là quy định tại Luật Nuôi con nuôi 2010 có hiệu lực từ ngày 1/1/2011, việc nhận con nuôi trước khi Luật Nuôi con nuôi 2010 có hiệu lực sẽ được giải quyết theo Điều 50 Luật Nuôi con nuôi 2010, cụ thể như sau:

Điều 50. Điều khoản chuyển tiếp

1. Việc nuôi con nuôi giữa công dân Việt Nam với nhau trước ngày Luật này có hiệu lực mà chưa đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì được đăng ký trong thời hạn 05 năm, kể từ ngày Luật này có hiệu lực, nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:

a) Các bên có đủ điều kiện về nuôi con nuôi theo quy định của pháp luật tại thời điểm phát sinh quan hệ nuôi con nuôi;

b) Đến thời điểm Luật này có hiệu lực, quan hệ cha, mẹ và con vẫn đang tồn tại và cả hai bên còn sống;

c) Giữa cha mẹ nuôi và con nuôi có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục nhau như cha mẹ và con.

Sau khi được đăng ký, quan hệ nuôi con nuôi quy định tại khoản 1 điều này có giá trị pháp lý kể từ thời điểm phát sinh quan hệ nuôi con nuôi.

Chính vì vậy, việc nuôi con nuôi phải đăng ký tại cơ quan có thẩm quyền. Sau khi đăng ký tại cơ quan có thẩm quyền và được pháp luật công nhận việc nuôi con nuôi thì cha mẹ nuôi và con nuôi sẽ có các quyền lợi và nghĩa vụ đối với nhau theo quy định của pháp luật, trong đó bao gồm quyền thừa kế di sản của nhau theo quy định tại Bộ luật dân sự 2015.

Trong trường hợp con nuôi không đăng ký thì không có quyền thừa kế theo pháp luật. Tuy nhiên, con nuôi không đăng ký có thể hưởng thừa kế trong trường hợp hưởng thừa kế theo di chúc.

Theo quy định tại Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015, di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.

Trường hợp con nuôi không đăng ký mà cha, mẹ nuôi lập di chúc để lại tài sản cho con nuôi và di chúc đó hợp pháp thì con nuôi không có đăng ký vẫn có thể được hưởng quyền thừa kế theo di chúc cha, mẹ nuôi để lại.

Như vậy, con nuôi không đăng ký thì không có quyền thừa kế theo pháp luật. Tuy nhiên trong trường hợp cha mẹ nuôi có di chúc hợp pháp và có ghi quyền thừa kế cho con nuôi thì con nuôi dù không đăng ký vẫn có thể được quyền hưởng thừa kế theo di chúc.

Trong trường hợp xảy ra tranh chấp di sản thừa kế giữa con nuôi và con đẻ hay giữa những người có quyền lợi, nghĩa vụ khác liên quan đến việc chia di sản thừa kế, hãy liên hệ ngay với Công ty Luật TNHH KHD – 0965.67.9698 để được tư vấn tận tình. Hãy để chúng tôi trở thành người đồng hành tin cậy của bạn trên hành trình bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp./.