Các đối tượng quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) được điều chỉnh bởi Công ước Paris về bảo hộ sở hữu công nghiệp và Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật. Trên cơ sở đó, trên thế giới, quyền SHTT được thường chia thành hai nhóm quyền chính là quyền sở hữu công nghiệp và quyền tác giả.
Tuy nhiên, một số quốc gia, trong đó có bao gồm Việt Nam chọn việc bảo hộ quyền đối với giống cây trồng như một hệ thống độc lập với hệ thống sáng chế theo yêu cầu của Hiệp định TRIPS. Chính vì lý do đó trong Luật SHTT Việt Nam bên cạnh hai nhóm quyền tác giả và quyền sở hữu công nghiệp các nhà làm luật đã có bổ sung nhóm quyền đối với giống cây trồng.
Đối tượng quyền tác giả
Đối tượng quyền tác giả bao gồm tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; đối tượng quyền liên quan đến quyền tác giả bao gồm cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.
Quyền tác giả bảo hộ các quyền nhân thân và quyền tài sản của tác giả và chủ sở hữu quyền tác giả đối với các tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học. Quyền nhân thân của tác giả được bảo hộ vô thời hạn trong khi đó quyền tài sản của chủ sở hữu được bảo hộ trong một thời hạn nhất định.
Quyền liên quan đến quyền tác giả (được gọi tắt là quyền liên quan) là quyền sinh trên cơ sở quyền tác giả như đối với các cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng mang tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.
Trong thời hạn bảo hộ, chủ sở hữu quyền được độc quyền khai thác tác phẩm, được cho phép hoặc ngăn cấm người khác sử dụng tác phẩm của mình (trừ trường hợp sử dụng hạn chế tác phẩm trong một số trường hợp tại Điều 25, 26 Luật SHTT).
Đối tượng quyền sở hữu công nghiệp
Đối tượng quyền sở hữu công nghiệp bao gồm sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, bị mật kinh doanh, nhãn hiệu, tên thương mại và chỉ dẫn địa lý. Ngoài ra, trong nhóm quyền này còn bao gồm quyền chống cạnh tranh không lành mạnh theo quy định tại Công ước Paris.
Điều kiện bảo hộ và thời hạn bảo hộ các đối tượng của quyền sở hữu công nghiệp không giống nhau, tùy thuộc vào từng loại quyền cụ thể. Trong thời hạn bảo hộ, chủ sở hữu quyền có độc quyền sử dụng, cho phép người khác sử dụng; ngăn cấm người khác sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp; và định đoạt đối tượng sở hữu công nghiệp.
Mặc dù vậy, để đảm bảo hài hòa lợi ích của công cộng, lợi ích của Nhà nước, phục vụ quốc phòng, phòng bệnh, chữa bệnh, dinh dưỡng cho nhân dân hoặc đáp ứng các nhu cầu cấp thiết của xã hội trong một số trường hợp việc sử dụng một số các quyền nhất định không bị xem là vi phạm. Chẳng hạn như đối với trường hợp bắt buộc chuyển giao quyền sử dụng đối với sáng chế (Điều 145 Luật SHTT).
Đối tượng quyền đối với giống cây trồng
Đối tượng quyền đối với giống cây trồng là vật liệu nhân giống và vật liệu thu hoạch. Vật liệu nhân giống là cây hoặc bộ phận của cây có khả năng phát triển thành một cây mới dùng để nhân giống hoặc để gieo trồng.
Vật liệu thu hoạch là cây hoặc bộ phận của cây thu được từ việc gieo trồng vật liệu nhân giống. Giống cây trồng đóng vai trò quan trọng đối với các quốc gia, đặc biệt là các quốc gia có tỷ trọng xuất khẩu nông sản cao như Việt Nam.
Việc thừa nhận quyền đối với giống cây trồng sẽ khuyến khích các hoạt động nghiên cứu, chọn tạo, phát hiện, lai tạo, cấy ghép… để tạo ra giống cây trồng mới đáp ứng được nhu cầu ngày một cao của người dân trong nước cũng như nhằm mục tiêu xuất khẩu.
Trong thời hạn bảo hộ, chủ văn bằng bảo hộ có quyền sử dụng hoặc cho phép người khác sử dụng các quyền liên quan vật liệu nhân giống của giống được bảo hộ như sản xuất hoặc nhân giống, chế biến nhằm mục đích nhân giống, chào hàng, bán hoặc xuất khẩu, để thừa kế, kế thừa và chuyển giao quyền đối với giống cây trồng. Các độc quyền của chủ văn bằng bảo hộ trong một số trường hợp cũng có thể bị hạn chế theo quy định tại Điều 195 Luật SHTT.
