Nhiều người cho rằng con ruột đương nhiên có quyền thừa kế tài sản của cha mẹ. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam quy định rõ ràng về các trường hợp ngoại lệ, trong đó con ruột có thể mất quyền thừa kế.
Theo quy định tại Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015, cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.
Người để lại di sản hoàn toàn có quyền chủ động đưa ra những ai có quyền được hưởng di chúc, mỗi người được hưởng bao nhiêu hoặc những ai bị truất quyền hưởng di chúc, dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng, giao nghĩa vụ cho người thừa kế, chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản, người phân chia di sản… mà không bị phụ thuộc vào ý chí của các chủ thể khác.
Người lập di chúc có quyền sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc đã lập vào bất cứ lúc nào. Nếu một người chết để lại di chúc thì phải thực hiện việc dịch chuyển tài sản đến người có quyền được hưởng di sản thừa kế theo đúng ý chí của người lập di chúc. Việc hưởng di sản thừa kế theo pháp luật chỉ xảy ra nếu không có di chúc, di chúc không hợp pháp và các nguyên do khác phát sinh từ người thừa kế.
Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 nêu rõ những đối tượng thuộc hàng thừa kế thứ nhất, bao gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết. Như vậy, trong điều kiện bình thường, mối quan hệ cha mẹ – con cái phát triển lành mạnh, con ruột sẽ là đối tượng đầu tiên được hưởng thừa kế tài sản do cha mẹ để lại sau khi qua đời.
Tuy nhiên trong một số trường hợp, dù có quan hệ huyết thống với người để lại di sản nhưng con ruột vẫn không được hưởng di sản thừa kế từ cha mẹ. Dưới đây là 7 trường hợp con ruột không được hưởng thừa kế từ cha mẹ, cụ thể:
1. Trường hợp con đã chết hoặc chưa thành thai khi mở thừa kế
Theo quy định tại Điều 613 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế (thời điểm người để lại di sản qua đời) hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm này, miễn là đã thành thai trước khi người để lại di sản chết. Điều này có nghĩa là nếu con ruột qua đời trước cha mẹ, hoặc chưa thành thai (ví dụ, còn là phôi trữ đông), thì sẽ không có quyền thừa kế.
Con bị kết án về hành vi vi phạm quyền của cha mẹ: Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015 quy định những người sau đây không được quyền hưởng di sản.
2. Xâm phạm tính mạng, sức khỏe cha mẹ
Nếu con cái có hành vi gây hại đến tính mạng, sức khỏe hoặc ngược đãi cha mẹ, họ sẽ không được quyền thừa kế, trừ khi cha mẹ đã biết và tha thứ, vẫn cho hưởng thừa kế.
3. Vi phạm nghĩa vụ nuôi dưỡng
Người con vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng cha mẹ, ví dụ bỏ mặc cha mẹ ốm đau, không chăm sóc khi cha mẹ già yếu, cũng sẽ mất quyền thừa kế.
4. Cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác
Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác (ví dụ anh chị em ruột) nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng.
5. Lừa dối, cưỡng ép cha mẹ lập di chúc
Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản cha mẹ trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa, hủy di chúc, che giấu di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của cha mẹ.
Trong những trường hợp này, nếu cha mẹ không để lại di chúc và những người con khác khởi kiện với đầy đủ bằng chứng về hành vi vi phạm của người con, người con đó có thể bị tước quyền thừa kế. Tuy nhiên, nếu cha mẹ đã lập di chúc và vẫn cho người con vi phạm hưởng thừa kế, người đó vẫn có quyền được hưởng theo di chúc.
6. Con trưởng thành không có tên trong di chúc thừa kế
Nếu cha mẹ để lại di chúc phân chia tài sản cho các con, nhưng một người con nào đó đã trưởng thành mà không được nhắc đến, không được chia cho bất kỳ tài sản nào, thì người con đó sẽ không được hưởng thừa kế. Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015 định nghĩa di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.
Tuy nhiên, pháp luật vẫn bảo vệ quyền thừa kế của một số đối tượng ngay cả khi không được nhắc đến trong di chúc. Đó là những trường hợp thừa kế không phụ thuộc vào di chúc, bao gồm: con chưa thành niên, cha mẹ, vợ/chồng; con thành niên mà không có khả năng lao động. Những đối tượng này được hưởng 2/3 một suất thừa kế theo pháp luật.
Quy định này không áp dụng nếu họ từ chối nhận di sản hoặc là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật dân sự 2015.
7. Con bị truất quyền thừa kế
Khoản 1 Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015 quy định người lập di chúc có quyền chỉ định người thừa kế, truất quyền hưởng di sản của người thừa kế, phân định phần di sản cho từng người, dành một phần tài sản để di tặng, thờ cúng, giao nghĩa vụ cho người thừa kế, chỉ định người giữ di chúc, quản lý, phân chia di sản.
Do đó, nếu con bị cha mẹ truất quyền thừa kế ngay trong di chúc, người đó sẽ không được hưởng bất kỳ phần nào từ di sản.
Bạn đang bối rối trước việc phân chia di sản thừa kế và bạn cần bảo vệ quyền thừa kế hợp pháp của mình, hãy liên hệ ngay với Công ty Luật TNHH KHD – 0965.67.9698 để được tư vấn tận tình. Hãy để chúng tôi trở thành người đồng hành tin cậy của bạn trên hành trình bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp./.
